De bak in!

Zaterdag 2 februari bezochten we met ruim 20 fotografen van twee fotoclubs de Bijlmerbajes. Deze gevangenis wordt binnenkort grotendeels gesloopt, maar tot het zover is vinden er nog allerlei activiteiten plaats in gedeeltes van de bajes. Zo is er een restaurant dat wordt gerund door vluchtelingen, er is (hoe hilarisch) een escaperoom, een boksschool en er worden dus ook rondleidingen gegeven. En vanuit de twee fotoclubs was er voldoende animo voor een kijkje (en kiekjes) in deze gevangenis dat we zelfs een privé-rondleiding konden boeken. Zo hoopten we ook wat meer tijd voor fotografie te krijgen. Met een gewone rondleiding is dat maar afwachten.

Ik ben er in mijn studententijd zo vaak met de metro langs gereden, maar eigenlijk nooit er bij stilgestaan hoe het leven in deze gevangenis moest zijn geweest. Maar deze dag kregen we dus een uniek kijkje in de Bijlmerbajes. De groep werd in tweeën gesplitst en verdeeld over de gidsen. We zouden niet dezelfde route lopen, dus dat zou in ieder geval betekenen dat we niet allemaal dezelfde foto’s zouden hebben. Wel zo leuk. We bleken geluk te hebben dat de liften nog werkten, want daardoor kregen we een unieke rondleiding naar de bovenste verdieping, iets wat normaal gesproken niet mogelijk was. Deze verdieping was nog vrijwel intact, met oorspronkelijke celdeuren. Op andere verdiepingen was dat niet meer het geval, aangezien er tijdelijk asielzoekers in hebben gezeten en daardoor hebben veel deuren een wat ‘vriendelijker’ uiterlijk gekregen.

Wij gingen dus eerst helemaal naar boven, hutje bij mutje in de lift. En even kreeg je een aardig idee hoe het voelt om in een kleine ruimte opgesloten te zitten. Gelukkig duurde het niet lang en kwamen we op de verdieping met de isolatiecellen aan. Wat een vreselijk trieste aanblik, dikke stalen deuren, een klein hok met enkel een wc en een beetje uitzicht naar buiten. Af en toe mochten de gevangenen luchten in een speciale ruimte, de bewaking bepaalde hoe lang ze mochten douchen en alles in de cel was door de bewaking van buitenaf bedienbaar, tot aan het toilet aan toe. Geloof me, hier wil je nooit terecht komen…

Ik maakte bovenstaande foto en vond hem in kleur al indrukwekkend, maar in zwart wit eigenlijk nog meer. Ik werd op het idee gebracht door Paul, die met zijn Iphone een aantal foto’s in zwart wit had omgezet. Het bleek voor een aantal foto’s inderdaad een verbetering.

In het begin fotografeerde ik trouwens met de groothoeklens, maar ik ben op een gegeven moment toch overgestapt op de 17-70mm lens, om toch wat details te kunnen fotograferen. En het werkte ook niet zo fijn dat ik met de groothoeklens bij elke foto de afstand handmatig moest instellen en die afstand ook nog eens goed inschatten. Met het risico op onscherpe foto’s. En ik wist dat ik hier niet meer terug zou komen, dus toch maar het zekere voor het onzekere genomen. En ik heb verder niets geflitst, alles is of uit de hand of met de camera op een statief gefotografeerd.

Onze gids was zelf meer dan 20 jaar cipier geweest in de Bijlmerbajes en kon er letterlijk en figuurlijk boeiend over vertellen, met veel Amsterdamse humor.

Hieronder zie je de ruimte waar de bewakers zaten, afgescheiden van de gevangenen. Alles lijkt er nog te zijn, communicatiemiddelen, computerschermen. Alleen het stof op de ramen doet vermoeden dat het hier al lange tijd leeg staat.

We gingen een verdieping lager, waar we een andere afdeling te zien kregen. Hier ging het dagelijks leven er iets soepeler aan toe, maar het was nog steeds niet echt een pretje.

De deuren van deze afdeling zijn niet meer origineel, vanwege het asielzoekerscentrum dat hier was gehuisvest. Desondanks nog steeds een trieste en ongezellige aanblik. Ergens verschrikkelijk dat ze deze mensen, sommigen gevlucht van huis en haard, in zulke hokjes hebben laten bivakkeren…

We gingen weer met de lift naar een lagere verdieping. Er is ook een hotel in de Bijlmerbajes geweest dat werd gerund door vluchtelingen, the Movement Hotel. Daar zagen we ook nog wat van, al was het allemaal leeg en verlaten.

Er zat in ieder geval wel een iets vrolijker tintje op de muren, en ook hier geen originele celdeuren meer aanwezig in de gangen, maar erg gezellig vind ik het er niet uit zien, eerlijk gezegd…

We liepen verder naar beneden en kwamen op een basketbalpleintje uit. Hier mocht men dan af en toe een beetje sporten. Best een indrukwekkende binnenplaats. En voer voor fotografen, symmetrie, lijnenspel, de Bijlmerbajes heeft het allemaal.

We gingen weer naar binnen en kwamen uit in de gang waar die zwarte raampjes op uit kijken. Mooie lichtval hier, gauw even een plaatje schieten natuurlijk.

Hierna gingen we nog naar een andere buitenplaats, waar ook een gedeelte uit het programma ‘het perfecte plaatje’ van het afgelopen seizoen is opgenomen. Ook hier weer mooie verhalen van onze gids over ontsnappingen en het reilen en zeilen buiten, de onderlinge verhoudingen en wat er allemaal over de muur werd gegooid, maar niemand het in zijn hoofd haalde dat op te rapen. De bewaking hield echt alles in de gaten. Bijna niet voor te stellen hoe dat allemaal geweest moet zijn.

We kwamen ook nog even langs de sportzaal, waar op dat moment een activiteit werd voorbereid. Ik kon er nog nog net een verlaten beeld schieten van een oud doeltje en een bal. In deze sportzaal werden ook wel eens optredens gegeven door bekende artiesten zoals André Hazes, Herman Brood, Doe Maar en Vanessa.

Even later kwamen in een grote transportgang, een verbindingstunnel tussen de torens. Deze was voor de verandering een stuk fleuriger dan de originele gangen die we tot dan toe gezien hadden. Van een oud klasgenootje begreep ik later dat zij er wel eens geskeelerd heeft toen ze daar werkte. Grappig. Dat zal best lekker snel zijn gegaan. Van de gids begrepen we dat hier ook een live videoclip van Anouk is opgenomen, Dominique. Zoek maar even op youtube, Dominique, Bijlmer, Anouk. Leuk om te zien.

Hierna gingen we nog naar de wachtcellen, waar gevangenen werden binnengebracht nadat ze waren gevisiteerd, zoals dat dan heet. Al met al geen fijne plek om te zijn. Wel fotografisch machtig interessant…

In één van de cellen stond er nog een markant stukje tekst op de tegeltjes:

En daarmee kwam dan toch een eind aan een indrukwekkende en interessante rondleiding door de Bijlmerbajes. Weer heel veel mooie foto’s en verhalen rijker, het was echt de moeite waard. En wat fijn dat de gids heel relaxed was en ons de tijd gaf om mooie foto’s te maken en ook nog aanwijzingen gaf voor interessante onderwerpen om te fotograferen.

We verzamelden nog even in het restaurant dat is gevestigd in de voormalige wasserette. De wasmachines en drogers stonden er nog. Het restaurant wordt trouwens gerund door vluchtelingen en je kunt er ook eten. Wij dronken er alleen nog wat en wisselden verhalen uit met de andere groep, zij waren in de vrouwenvleugel geweest. Ook daar interessante verhalen, leuk om te horen en ik ben eigenlijk wel benieuwd naar alle foto’s. Het is de bedoeling binnenkort een middag of avond met beide fotoclubs te plannen waarbij we elkaars foto’s gaan bekijken en bespreken. Ik kijk er al naar uit!